Sự Phân Hóa Trong Thương Mại Điện Tử: Công Nhân & Kỹ Sư
Trong ngành thương mại điện tử (Ecom), có một sự phân hóa rõ ràng giữa hai nhóm nhân sự chính: công nhân và kỹ sư. Thực tế, 80% lực lượng lao động trong Ecom có thể được coi là công nhân – họ đảm nhận những công việc có quy trình cụ thể, áp dụng các công cụ hỗ trợ để vận hành hệ thống một cách trơn tru. Chẳng hạn, việc thiết lập quảng cáo không khác gì điều hành và giám sát một cỗ máy; viết nội dung (content) cũng tương tự như quá trình sản xuất hàng loạt. Tuy nhiên, điều này không hề mang hàm ý tiêu cực, bởi công nhân vẫn là lực lượng xương sống trong bất kỳ ngành công nghiệp nào.

Khi trí tuệ nhân tạo (AI) đạt đến độ hoàn thiện cao hơn, nhiều công việc mang tính quy trình sẽ bị tự động hóa. Điều này phản ánh đúng quy luật phát triển của các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây: những vị trí lao động lặp lại sẽ dần được thay thế. Những cá nhân gắn bó lâu năm, có khả năng quản lý tốt, sẽ thăng tiến lên vai trò quản đốc, còn những người có tư duy nhạy bén sẽ bước ra khởi nghiệp, xây dựng doanh nghiệp riêng.
Tuy nhiên, để tạo ra một hệ sinh thái Ecom bền vững, không thể chỉ dựa vào đội ngũ công nhân vận hành. Điều cốt lõi là sự hiện diện của các kỹ sư, những người có khả năng hoạch định chiến lược, phát triển sản phẩm và định hình mô hình kinh doanh. Một kỹ sư xuất sắc không chỉ khai mở thị trường mới mà còn tạo ra hàng ngàn cơ hội việc làm.
Thực Trạng Doanh Nghiệp Ecom: Nhiều Công Nhân – Ít Kỹ Sư
Hiện nay, đa số doanh nghiệp Ecom đang gặp phải vấn đề mất cân bằng giữa lực lượng công nhân và kỹ sư. Hệ quả là các công ty chủ yếu tập trung vào việc spy và clone sản phẩm thay vì thực sự đổi mới. Khi thiếu hụt những kỹ sư có tư duy sáng tạo, các doanh nghiệp chỉ có thể cạnh tranh bằng cách ép giá hoặc tối ưu chi phí sản xuất, dẫn đến mức độ cải tiến sản phẩm rất thấp. Điều này khiến cho ngành thương mại điện tử ngày càng trở nên bão hòa và thiếu tính đột phá.
Một công ty Ecom bền vững cần có ít nhất 8 – 10% nhân sự mang tư duy của kỹ sư, tức là những cá nhân chuyên về nghiên cứu và phát triển sản phẩm, cải tiến trải nghiệm khách hàng. Chính việc đổi mới và khác biệt hóa mới có thể tạo ra động lực tăng trưởng dài hạn.
Tuy nhiên, việc đào tạo kỹ sư không đơn giản như việc tuyển dụng công nhân. Để trở thành một kỹ sư giỏi trong Ecom, cần có nền tảng triết học, nhân sinh quan, văn hóa, cùng với trải nghiệm thực tiễn đủ sâu. Đáng tiếc, hầu hết nhân sự chỉ đặt mục tiêu thăng tiến lên quản đốc chứ không có tham vọng trở thành kỹ sư. Nhiều doanh nghiệp cũng đang quá đề cao khía cạnh thương mại mà xem nhẹ việc đầu tư vào sáng tạo và phát triển sản phẩm.
Chân Dung Một Kỹ Sư Xuất Sắc Trong Ecom
Một kỹ sư giỏi không đơn thuần là người có khả năng lập trình hay tối ưu hệ thống, mà là người có tư duy đổi mới, không ngừng cải tiến sản phẩm và dịch vụ. Những đặc điểm nổi bật của họ bao gồm:
- Chỉn chu và chính xác trong từng chi tiết: Không chấp nhận sự cẩu thả, luôn đặt tiêu chuẩn cao trong mọi khía cạnh của sản phẩm.
- Tư duy hoàn thiện và tối ưu: Luôn tìm cách cải tiến từng góc độ nhỏ nhất để nâng cao trải nghiệm người dùng.
- Khả năng phân tích sâu sắc: Hiểu rõ nhu cầu thị trường, hành vi khách hàng để đưa ra các giải pháp đổi mới.
- Tầm nhìn chiến lược: Không chỉ tập trung vào lợi nhuận trước mắt mà hướng đến giá trị lâu dài và phát triển bền vững.
Điều thú vị là một kỹ sư giỏi có thể xuất thân từ nhiều ngành nghề khác nhau. Rất nhiều doanh nhân thành công trong thương mại điện tử không có nền tảng kinh tế mà lại xuất phát từ các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật hay nhân văn. Chính tư duy phân tích logic, khả năng sáng tạo và nhìn xa trông rộng đã giúp họ thành công vượt trội.

Hướng Đi Cho Doanh Nghiệp Ecom: Xây Dựng Hệ Sinh Thái Cân Bằng
Để xây dựng một doanh nghiệp thương mại điện tử trường tồn, cần thay đổi tư duy quản trị và chiến lược phát triển nhân sự:
- Tăng cường đầu tư vào đội ngũ kỹ sư: Doanh nghiệp cần dành nguồn lực đáng kể để phát triển các cá nhân có khả năng sáng tạo và đổi mới.
- Cân bằng giữa công nhân và kỹ sư: Không chỉ tập trung vào vận hành, mà phải hướng tới kiến tạo giá trị dài hạn.
- Khuyến khích tư duy đổi mới: Tạo môi trường để nhân sự phát triển tư duy sáng tạo, nâng cao khả năng cải tiến sản phẩm và trải nghiệm khách hàng.
- Xây dựng văn hóa doanh nghiệp dựa trên sáng tạo: Không chỉ chạy theo lợi nhuận mà cần hướng tới giá trị thực sự, giúp doanh nghiệp đi xa hơn.
Nhìn chung, để một doanh nghiệp thương mại điện tử có thể phát triển bền vững, cần có sự kết hợp hài hòa giữa công nhân – những người vận hành quy trình, và kỹ sư – những người kiến tạo giá trị. Chỉ khi đặt sáng tạo lên hàng đầu, doanh nghiệp mới có thể vươn xa, tránh được vòng lặp cạnh tranh khốc liệt dựa trên giá cả và chi phí.