Giỏi Chuyên Môn Nhưng Thiếu Năng Lực Quản Trị: Vấn Đề Cốt Lõi Của Nhiều Chủ Doanh Nghiệp Việt

Nhiều chủ doanh nghiệp bắt đầu hành trình khởi nghiệp từ nền tảng chuyên môn vững chắc. Họ có tay nghề cao, hiểu sâu lĩnh vực mình hoạt động, có kinh nghiệm thực chiến và từng bước tạo dựng uy tín cá nhân trong ngành. Nhưng khi chuyển từ vai trò một chuyên gia sang người lãnh đạo doanh nghiệp, rất nhiều người gặp phải khủng hoảng kéo dài mà không thể gọi tên.

Doanh thu có thể tăng, nhưng lợi nhuận lại không ổn định. Nhân sự đến rồi đi, đội ngũ thiếu gắn kết, năng suất lao động không đồng đều. Hệ thống vận hành thiếu chuẩn hóa, lệ thuộc hoàn toàn vào sự có mặt của người sáng lập. Thời gian cho tư duy chiến lược gần như bằng không, vì mỗi ngày đều bị cuốn vào những công việc sự vụ không thể ủy quyền.

Vấn đề không nằm ở thị trường. Cũng không hoàn toàn nằm ở con người. Mấu chốt nằm ở tư duy quản trị chưa được hình thành đầy đủ, khiến năng lực chuyên môn, vốn là lợi thế ban đầu, trở thành giới hạn tăng trưởng về sau.

Chuyên Môn Không Phải Là Nền Tảng Đủ Để Dẫn Dắt Một Doanh Nghiệp

Giỏi chuyên môn giúp một người xây dựng uy tín cá nhân. Nhưng để xây dựng một doanh nghiệp vận hành hiệu quả, cần một hệ tư duy hoàn toàn khác. Nhiều người giỏi nghề vẫn giữ thói quen kiểm soát toàn bộ công việc, không tin tưởng giao quyền, không tiêu chuẩn hóa quy trình vì cho rằng “không khách nào giống khách nào”.

Điều này khiến doanh nghiệp phát triển lệch. Tăng trưởng doanh thu không đi kèm tăng trưởng hệ thống. Đội ngũ không phát triển đủ nhanh để gánh vác công việc. Quy trình không tối ưu khiến chi phí vận hành tăng cao. Chủ doanh nghiệp ngày càng kiệt sức vì phải tham gia vào mọi công đoạn nhỏ nhất.

Thực tế cho thấy nhiều mô hình kinh doanh thất bại không phải vì thị trường từ chối, mà vì người điều hành không chuẩn bị sẵn năng lực xây dựng và quản lý tổ chức. Họ khởi nghiệp với tâm thế của người làm nghề, nhưng chưa từng chuyển hóa sang tư duy của nhà quản trị.

Chuyển Hóa Tư Duy: Từ Người Làm Nghề Sang Người Làm Chủ

Muốn doanh nghiệp tăng trưởng bền vững, người sáng lập cần phát triển đồng thời sáu nhóm năng lực cốt lõi:

1. Tư duy mô hình kinh doanh

Cần xác định rõ đâu là lõi lợi nhuận, đâu là điểm mở rộng quy mô, khách hàng mục tiêu là ai, kênh phân phối nào hiệu quả nhất, và mô hình vận hành cần tối ưu theo hướng nào để tạo ra tốc độ tăng trưởng khả thi. Việc không định nghĩa rõ mô hình kinh doanh khiến doanh nghiệp không thể kiểm soát được hướng đi.

2. Quản trị nhân sự và phát triển đội ngũ

Tuyển đúng người, giữ đúng người, giao đúng việc, đánh giá đúng cách và đào tạo đúng năng lực là một chuỗi các kỹ năng phải học. Tuyển dụng theo cảm tính hay mối quan hệ sẽ dẫn đến sai lầm về người, kéo theo sai lệch trong kết quả vận hành và văn hóa nội bộ.

3. Quản trị vận hành và hệ thống quy trình

Doanh nghiệp muốn mở rộng không thể thiếu quy trình. Một quy trình tốt không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn giảm thiểu rủi ro từ con người. Số hóa luồng công việc, phân tách vai trò theo năng lực và kiểm soát hiệu suất bằng KPI cụ thể là điều kiện tiên quyết để tạo ra một tổ chức có thể vận hành mà không phụ thuộc vào từng cá nhân.

4. Quản trị tài chính và ra quyết định dựa trên dữ liệu

Không đọc được báo cáo tài chính, không biết lập ngân sách, không phân tích được điểm hòa vốn và lợi tức đầu tư là nguyên nhân chính khiến nhiều doanh nghiệp sụp đổ khi mở rộng. Mọi quyết định kinh doanh đều cần dựa vào dữ liệu, không thể mãi dựa vào cảm tính.

5. Marketing chiến lược

Không chỉ là việc chạy quảng cáo, marketing chiến lược yêu cầu người làm chủ hiểu rõ hành trình khách hàng, thiết kế được hệ thống phễu bán hàng phù hợp, biết kể câu chuyện thương hiệu nhất quán, và đo lường hiệu quả từng kênh truyền thông một cách có hệ thống.

6. Năng lực lãnh đạo và định hướng tổ chức

Lãnh đạo không chỉ là ra lệnh. Đó là khả năng định hình tầm nhìn, tạo dựng văn hóa, truyền cảm hứng cho đội ngũ và duy trì năng lượng tổ chức ở mức cao. Doanh nghiệp muốn phát triển lâu dài cần một người dẫn dắt có tư duy hệ thống, không ngừng học hỏi và làm mới bản thân.

Sự thật là rất nhiều chủ doanh nghiệp từng gặp những vấn đề tương tự. Họ bắt đầu từ chuyên môn, phát triển được thương hiệu cá nhân, thu hút được khách hàng, nhưng khi mở rộng mô hình, họ trở thành điểm tắc nghẽn lớn nhất của chính tổ chức mình. Họ làm nhiều hơn, gánh vác nhiều hơn, nhưng kết quả không tương xứng.

Chỉ khi dừng lại, nhìn lại và quyết định học cách trở thành một người làm chủ đúng nghĩa cũng như một nhà quản trị có tư duy hệ thống, có khả năng xây dựng tổ chức và dẫn dắt con người, thì hành trình phát triển doanh nghiệp mới thật sự bắt đầu.

Thành công trong kinh doanh không đến từ tay nghề giỏi, mà đến từ khả năng xây dựng một cỗ máy có thể vận hành độc lập, bền bỉ và hiệu quả mà không cần người sáng lập xuất hiện trong mọi ngóc ngách của quy trình.